Bụi quý – Paustovsy

Các thiên truyện ngắn nổi tiếng của Paustovsy thường thống nhất trong một phong cách lãng mạn cao thượng với bút pháp phóng khoáng và luôn tràn đầy lòng cảm thương, trân trọng những khát vọng cháy bỏng về hạnh phúc con người. Câu chuyện chúng ta vừa nghe là một tác phẩm tiêu biểu theo phong cách đó. Anh lính Chamette sau khi giải ngũ đã trở thành người thợ quét rác tại thành Paris, chuyên quét dọn các xưởng thủ công. Anh sống nghèo nàn, thiếu thốn trong một căn phòng chật chội mà anh gọi là một “cái hang nhẵn như chùi”. Nhưng trong anh không bao giờ quên những kỷ niệm đẹp đẽ với Suzanne, cô bé mà anh đã có những tháng ngày chăm sóc lênh đênh trên biển trong chuyến đi từ Mexico về Pháp. Và rồi bất ngờ sao, khi rất nhiều năm sau, anh gặp lại Susie (tên thân mật của Suzanne) trong bối cảnh chẳng lấy gì làm vui, cô đứng trên thành cầu sông Seine như muốn chuẩn bị quyên sinh. Anh đưa cô về căn phòng chật hẹp nghèo nàn của mình 5 ngày, sắp xếp mọi chuyện để cô làm lành với người yêu. Trước khi chia tay, Suzanne nhắc lại kỷ niệm ngày xưa, muốn được ai đó tặng bông hồng vàng để mang về hạnh phúc mãi mãi cho cô. Bắt đầu từ đây, Chamette bắt tay vào một cuộc trường kỳ gian khổ, đãi bụi ở những hiệu kim hoàn để lấy vàng, anh muốn đánh thành một bông hồng vàng nho nhò tặng cho Suzanne. Không biết bao năm tháng đã trôi qua, khi bông hồng vàng được thành hình thì Chamette chẳng còn biết Suzanne ở đâu nữa và rồi anh lặng lẽ qua đời. Câu chuyện xúc động về một hạnh phúc không trọn vẹn nhưng lại thắp lên trong lòng mỗi chúng ta một khát vọng khôn nguôi về hạnh phúc. Paustovsky qua thiên truyện này còn muốn ngầm ví công việc sáng tạo của mỗi nhà văn giống như quá trình chế tác một bông hồng vàng, phải lọc đi biết bao nhiêu cát bụi mới thành được một chút gì đẹp đẽ dâng tặng cho đời. Cách viết nhuốm màu cổ tích của Paustovsky đã khiến nhà văn Nguyễn Khải có những lời bình thật xác đáng: “Hình như Paustovsky thích thả sương mù vào truyện của ông. Cái đó làm người đọc nhiều lúc tưởng những điều ông nói giống như những giấc mơ, để rồi sau khi suy nghĩ kỹ, mới tin chúng là có thật, lúc đó họ mới phát hiện rằng mình đã lớn thêm một chút trong tâm hồn”.